اسیدهای چرب امگا۳ و امگا۶ دو نوع از اسیدهای چرب غیراشباع هستند که چندین پیوند دوگانه کربنی در زنجیره شیمیایی خود را دارا هستند.

تحقیقات جدیدی که در «مجلهٔ بین‌المللی سرطان» منتشر شده است، نشان می‌دهد که مصرف اسیدهای چرب امگا-۳ و امگا-۶ ممکن است بر کاهش خطر ابتلا به سرطان تأثیر بگذارد.

این یافته‌ها شامل ۱۴ نوع مختلف سرطان می‌شود که از جمله می‌توان به سرطان‌های روده بزرگ، معده، ریه، مغز، مثانه و دیگر انواع اشاره کرد.

ساده اگر بخواهیم بگوییم اسیدهای چرب امگا از آن چربی «خوب»‌های غیر اشباع‌اند و  امگا-۳ و امگا-۶  از مهم‌ترین گونه‌های آن به شمار می‌روند.

این دو نوع چربی با وجود شباهت‌های زیاد در ساختار شیمیایی و مسیرهای بیولوژیکی، تأثیرات منحصر به فردی بر سلامتی دارند.

تفاوت اصلی بین این دو اسید چرب  امگا ۳ و امگا ۶ در ساختار آنهاست. اسیدهای چرب امگا ۳ دارای پیوند دوگانه کربن-کربن هستند که در پیوند سوم از انتهای متیل (CH3) موقعیت امگا ۳ قرار دارد. اما اسیدهای چرب امگا ۶ دارای پیوند دوگانه در موقعیت امگا شش هستند که ششمین پیوند از انتهای متیل به شمار می‌آید.

اسیدهای چرب امگا-3 بر اساس ساختار شیمیایی شامل انواع مختلفی می‌شوند که سه نوع ممتاز آن عبارت‌اند از:

• ایکوزاپنتانوییک اسید (EPA): این اسید چرب با تولید ترکیباتی به نام ایکوزانوئید به کاهش التهاب و رفع علائم افسردگی کمک می‌کند.
• دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA): این اسید چرب برای عملکرد صحیح و رشد مغز ضروری است و حدود 8% مغز از این ماده تشکیل شده است.
• آلفالینولنیک اسید (ALA): از فواید آن می‌توان به بهبود کارکرد سیستم ایمنی و قلب و تولید انرژی اشاره کرد. این اسید چرب همچنین قابلیت تبدیل به EPA و DHA دارد، اما این تبدیل چندان سودمند نیست و نیاز به این دو اسید چرب اخیرالذکر را به طور کامل برآورده نمی‌کند.

نکته‌ی در خور ملاحظه درباره امگا3 این است که این اسید چرب دارای خاصیت ضد التهابی است، بر خلاف امگا6 که التهاب‌زا است؛ از این روی، بایستی به برقراری تعادل در دریافت این دو اسید چرب التفات داشته باشیم. آمارها حاکی از آن است که در رژیم غذایی امروزه‌ی مردم جهان، میزان دریافت امگا6 چندین برابر امگا3 است که این امر به وقوع مشکلات عدیده‌ی عضلانی و اسکلتی دامن می‌زند.

اسید چرب امگا-6

این اسید چرب نیز همچون امگا3 به طور طبیعی در بدن تولید نمی‌شود و بایستی به فکر تأمین آن بود؛ خواه با خوردن غذاهای دارای این ماده همچون روغن آفتاب‌گردان و ذرت و بذر کتان و کنجد و بادام، خواه با مصرف مکمل‌ها. امگا6 مشتمل بر انواع اسیدهای چرب است، از قبیل لینولئیک اسید که بدن به راحتی می‌تواند آن را به آراشیدونیک اسید که شکل دیگری از امگا6 است، تبدیل کند. آراشیدونیک اسید دارای خواص التهاب‌زاست که برای سیستم ایمنی بدن ارزنده است، اما چنانکه پیش‌تر گفتیم اگر بیش از مقدار لازم دریافت شود، خطر ایجاد التهابات را به دنبال دارد. بد نیست بدانید که نسبت متوازن مصرف امگا6 در قیاس با امگا3، «یک به یک» یا حداکثر «پنج به یک» بایستی باشد، اما در جهان امروز این نسبت تا 1:20 هم رسیده است!

دیگر انواع اسیدهای چرب امگا6 عبارت‌اند از:

• گامالینولئیک اسید (GLA): روغن گل مغربی از جمله منابع حاوی این اسید چرب است و طبق پژوهش‌های صورت‌گرفته، به کاهش علائم آتروز کمک می‌کند.
• اسید لینولئیک مزدوج (CLA): برخی شواهد حاکی از آن است که این اسید چرب در کاهش توده‌ی چربی مؤثر است.

این بررسی‌ها نشان داد که سطوح بالاتر امگا۳ و امگا۶ در خون با کاهش خطر چندین سرطان مرتبط است. به طور خاص، سطوح بالای امگا-۳‌ها با کاهش خطر سرطان‌های روده بزرگ، معده و ریه مرتبط بود، در حالی که سطوح بالای امگا-۶‌ها با شانس کمتر ابتلا به سرطان‌های مغز، مثانه، کلیه، تیروئید و سایر قسمت‌های بدن ارتباط داشت.

این مطالعه نشان می‌دهد که اگر چه سطوح بالاتر امگا-۶ و امگا-۳ در خون با کاهش خطر سرطان مرتبط است، اما نسبت بالاتر امگا-۶ به امگا-۳ خطر سرطان را افزایش می‌دهد.

اگر مایلید چربی‌های غیراشباع بیشتری به رژیم غذایی خود اضافه کنید، بهتر است ابتدا با غذاهایی از جمله ماهی سالمون، گردو، دانه‌های چیا و دانه‌های کتان آغاز کنید.

«ساناز عبدالرضاپور» سوپروایزور آموزش سلامت مرکز آموزشی درمانی آنکولوژی امیر